06. Sociale basis

Versterken sociale basis
Om de zorg in Nederland ook in de toekomst beschikbaar en betaalbaar te houden, moet er wat veranderen. Dit komt doordat Nederland te maken krijgt met meer vergrijzing, stijgende zorgkosten en minder beschikbaar zorgpersoneel. Daarnaast is de aanpak op gezondheid en preventie versnipperd en nemen gezondheidsverschillen tussen bevolkingsgroepen toe. Daarom moet in plaats van een focus op ziekte en zorg, deze gaan naar gezondheid en preventie.

Het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) richt zich op het fundament van preventie, gezondheid en sociale basis. Hierin staat een gezonde samenleving centraal. Voor het Integraal Zorg Akkoord (IZA) is deze inzet vanuit het GALA noodzakelijk om een omslag te maken in de zorg en 'de beweging naar de voorkant' te maken. Er zit heel concreet een verbinding tussen het GALA en het IZA doordat de vijf ketenaanpakken uit het GALA terugkomen in het IZA.

Aan het GALA is de zogenaamde Brede SPUK  verbonden en deze omvat middelen voor het Sportakkoord II, Brede Regeling Combinatiefuncties en het GALA. Dit heeft als doel om een samenhangende aanpak te komen voor welzijn, sociale basis, gezondheid en sport. Voor financiering voor de jaren 2024 tot en met 2026 is een Plan van Aanpak opgesteld en ingediend bij de Rijksoverheid. Dit is goedgekeurd waardoor we beschikking hebben over een extra financiële bijdrage in die periode.

Doordat de gemeente de middelen pas rond de zomer 2023 ontving en de gemeente toen ook nog bezig was met planvorming, is het niet gelukt om alle beschikbare middelen van 2023 te besteden. Het is voor dit jaar mogelijk om 20% over te hevelen naar 2024 en resterend budget gaat terug naar de Rijksoverheid. Wel heeft de gemeente de lopende projecten 2023 beoordeeld of deze voldeden aan de doelstellingen van GALA. Indien dit het geval was zijn de kosten van die projecten éénmalig ten laste gebracht van de specifieke uitkering, Dit verklaart grotendeels het financiële voordeel dat binnen dit programma is ontstaan.

Verbinding sociaal domein en eerstelijns gezondheidszorg
Voor inwoners is het belangrijk dat de samenwerking tussen professionals die werken in het sociaal domein en de eerstelijns gezondheidsprofessionals goed verloopt. Op deze manier hoeft een inwoner niet vele malen zijn of haar verhaal te doen en kunnen er in gezamenlijkheid met de inwoner goede oplossingen gezocht worden. Samen met Heuvelrug Gezond (het netwerk van de eerstelijnsgezondheidszorg in de gemeente) en de sociale dorpsteams organiseerde de gemeente een druk bezochte Kerstkennismakingsmarkt, 120 professionals ontmoetten elkaar en leerden van elkaar.  

Actieplan Samen voor de kinderen
Na een raadinformatiebijeenkomst is er een actieplan opgesteld om kinderen in scheidingssituaties te ondersteunen.

Nieuwe websites: Sociale Kaart en Vrijwilligersplatform
In maart 2023 is een nieuw vrijwilligersplatform gelanceerd: www.heuvelrugdoet.nl. Deze website biedt een platform van vraag-en-aanbod van vrijwilligerswerk. Ook kunnen inwoners hulpvragen op de website plaatsen en worden hier activiteiten voor vrijwilligers gedeeld. Rond de zomer vond de lancering plaats van een sociale kaart-website: www.zorg4heuvelrug.nl. Deze website is een samenwerking tussen Stichting Heuvelrug Gezond, Stichting Sociale Dorpsteams, Unicum en de gemeente. De website biedt een overzicht van zorg- en welzijnsorganisaties die actief zijn in de gemeente. Het moet het aanbod in de gemeente inzichtelijk maken en samenwerking tussen het sociaal en medisch domein bevorderen.

Buurthuis de Brug
Kort voor de zomer werd bekend dat Silverein per 1 oktober zou stoppen met Buurthuis De Brug. Buurthuis De Brug biedt ontmoeting en activiteiten voor ouderen in Driebergen-Zuidwest. De bezoekers van Buurthuis de Brug hebben een petitie aangeboden bij de gemeenteraad tegen de sluiting van het Buurthuis. De gemeente heeft zich ingezet om een vervolgplek te vinden voor Buurthuis De Brug. Als tijdelijke oplossing organiseerde de gemeente in december 2023 een ontmoetingsplek op twee dagdelen in 't Hoge Licht. In 2024 volgt een definitieve invulling.

Dorpsgericht werken  
Het dorpsgericht werken pakte de gemeente verder op door spreekuren in de dorpen te houden met de dorpswethouders.  Deze spreekuren werden druk bezocht door inwoners en werden gewaardeerd. Daarnaast subsidieerde de gemeente maatschappelijke organisaties en inwoners(groepen) die dorpsgerichte activiteiten uitvoeren. In 2023 maakten circa 70 organisaties of groepen van inwoners gebruik van de subsidieregeling Dorpsgerichte Activiteiten om zo bij te dragen aan de leefbaarheid en sociale samenhang in de dorpen. Deze subsidieregeling wordt steeds beter gevonden door organisaties en groepen van inwoners.

Doelgroepenvervoer
Door een procedurefout in het bovenregionale aanbestedingsproces rondom doelgroepenvervoer heeft de aanbesteding van het sociaal-recreatief Wmo-vervoer vertraging opgelopen. De regiotaxi maakt deel uit van deze aanbesteding. Ook het leerlingenvervoer en jeugdhulpvervoer valt onder deze aanbesteding. De aanbesteding van contractmanagement voor het doelgroepenvervoer rondde de gemeenten wel succesvol af.

Integraal Huisvestingsplan Onderwijs (IHP)
De gemeente werkte afgelopen jaar samen met de schoolbesturen aan het nieuwe integrale huisvestingsplan (IHP) voor de scholen in onze gemeente. Dit plan wordt in 2024 vastgesteld. De gemeente ging ook verder met de projecten uit het vorige IHP.

Ontwikkelingen buiten het integraal onderwijshuisvestingsplan
Voor de scholen in Maarn besloot de raad dat deze vervangende nieuwbouw op de huidige plek zullen krijgen. Verder ontving de gemeente in 2023 budget voor de school voor nieuwkomers op het terrein van het Asielzoekerscentrum (AZC) via de Regeling onderwijshuisvestingsbudgetten asielzoekers (OHBA). De gemeente is samen met het schoolbestuur begonnen aan de plannen om de huidige tijdelijke units van de school te vervangen.

De verbouwing van de school voor Voorgezet Speciaal Onderwijs (VSO) De Sprong om de school geschikt te maken voor jeugdigen uit de gesloten jeugdzorg in het kader van de verhuizing van de Jeugdzorg Plus voorziening naar Valkenheide is afgerond.

Sport en bewegen
De gemeente gaf in 2023 verder uitvoering aan het vervangen van de veld- en sporthal verlichting naar ledverlichting en creëerde ook subsidiemogelijkheden voor  buitensportorganisaties zonder winstoogmerk voor verduurzaming van hun accommodatie. Voor invulling van de buurtsportcoachwerkzaamheden voor de periode 2024-2026 is eind 2023 een aanbesteding in de markt gezet. Vanuit het lokaal sportakkoord ondersteunde de gemeente diverse initiatieven die bijdragen aan het uitbreiden van sportaanbod, verbinding tussen sportorganisaties en vergroten van kwaliteit en veiligheid van technisch kader en sportende leden.

Cultuur
Met de kadernota Meedoen is de Kunst, actualiseerde de gemeente de nota de ‘Kunst van het bloeien 2019 – 2022’. Daarbij werd het accent op lokaal en inclusie gelegd. De gemeente faciliteerde inwoners en organisaties op het gebied van diverse culturele activiteiten. In 2023 maakten ruim 30 organisaties daar  gebruik van.

Uitvoering Samen Leven Samen Doen! (4.b.1.)
De gemeente stelde de uitvoeringsagenda "Samen Leven, Samen Doen" vast.  Hierin staat beschreven hoe de gemeente samen met inwoners, verenigingen en maatschappelijke organisaties samenwerkt aan het versterken van de sociale structuur in de dorpen en hoe de gemeente inzet op preventie.

Ontzien kwetsbaren (4.b.3.)
Kansrijke Start
Vanaf 2023 financiert de gemeente Centering Pregnancy, een andere vorm van zwangerschapszorg. De verloskundigenpraktijken in de gemeenten bieden deze zwangerschapszorg aan alle zwangere vrouwen in de gemeente aan onder de naam 'Samen Zwanger op de Heuvelrug (CP)'. Daarnaast subsidieerde de gemeente Stichting Babyspullen, die startpakketten samenstelt voor aanstaande moeders met een kleine beurs. Ook besloot de gemeente tot de uitvoering van het landelijke programma Nu Niet Zwanger (NNZ), waarbij concrete handvatten aan hulpverleners en cliënten worden geboden om een kinderwens bespreekbaar te maken.

Kansengelijkheid en bestrijding laaggeletterdheid (4.b.5)
Nationaal Programma Onderwijs (NPO)
Voor het NPO verdeelde de gemeente de middelen volgens vastgestelde afspraak afgelopen jaar over de Bibliotheek ZOUT, de Stichting Sociale Dorpsteams, de subsidieregeling Samen Verder en Kansengelijkheid. Deze vier projectlijnen richten zich op leesinterventies, inzet jeugdconsulenten/jongerenwerk op scholen en het vergroten van het welbevinden van kinderen en jongeren. Regionaal werkten de gemeente samen aan projecten voor verbinding onderwijs en jeugdzorg, zoals de pilot Jeugdhulp in (gespecialiseerd) Onderwijs die gestart werd in september op het Heuvelrug College in Zeist.

Gelijke Kansen Agenda
In het najaar startte de gemeente met het opstellen van een Gelijke Kansen Agenda (GKA) met de schoolbesturen en besturen kinderopvangorganisaties voor het bevorderen van gelijke kansen in het onderwijs. Daarnaast voerde de gemeente meerdere gesprekken met de scholen in de gemeente voor het vormgeven van onderwijs op de eigen scholen aan kinderen met een taal- en/of ontwikkelingsachterstand.

Opvang van vluchtelingen (4.b.6.)
Asielopvang
In AZC Leersum woonden 625 asielzoekers. Bij het opvangen van asielzoekers had de gemeente drie speerpunten: werk, taal, integratie. Samen met de arbeidsmarktregio Midden Utrecht en het Werkgever Servicepunt bood de gemeente werk aan asielzoekers om integratie, ontwikkeling en welbevinden te bevorderen. De gemeente bood ook Nederlandse taalles vanaf het moment van opvang, dit gebeurde in samenwerking met Taalcoaching Heuvelrug. Voor integratie legde de gemeente contact met veel (vrijwilligers) organisaties en ontstonden verschillende mooie initiatieven. Zo was er bijvoorbeeld het Kerstdiner voor nieuwkomers en inwoners bij Landgoed Zonheuvel.

Opvang Oekraïense vluchtelingen
In het jaar 2023 sloot De Goudvink, de tijdelijke taalklas voor Oekraïense leerlingen, waarbij de leerlingen zijn geïntegreerd in het reguliere onderwijs.
De gemeentelijke opvanglocatie Woonoord werd gecontinueerd en blijft open tot 1 april 2025 voor ongeveer 100 vluchtelingen. Naar verwachting is de oorlog in Oekraïne dan niet voorbij en daarom is de gemeente gestart met het zoeken naar mogelijke andere locaties voor opvang.
Het beschikbaar gestelde budget voor taalonderwijs aan volwassenen zette de gemeente in voor taalonderwijs.

Bewegen, ontmoeten, cohesie (4.e.1.)
Zie de beleidsontwikkelingen in programma 6.

Optimalisatie voorzieningen (4.e.2.)
Dorpsvoorzieningen Maarn
De co-creatie Doe Maarn Mee is begin 2023 afgesloten, waarna de gemeente heeft gekozen voor het scenario waarbij nieuwbouw van de scholen op de huidige locaties zal plaatsvinden, de sporthal wordt gerenoveerd en er een nieuw dorpshuis wordt gerealiseerd in combinatie met woningbouw.

Speelvoorzieningen (4.e.3.)
Naar aanleiding van het speelbeleidsplan namen initiatiefnemers in Driebergen twee speelplekken van de gemeente over. Deze worden opnieuw ingericht. In Leersum zijn drie natuurspeeltuinen gerealiseerd.  (zie ook programma 9).