09. Openbaar groen, water en infra

In 2023 is er veel bereikt in de openbare ruimte. Extra middelen vanuit het uitvoeringsprogramma hebben ervoor gezorgd dat er een kwaliteitsslag in de openbare ruimte in gang is gezet. Er is gestart met een integrale aanpak voor alle te beheren objecten. Daarmee worden de ambities van de gemeenteraad voor de middellange termijn inzichtelijk gemaakt. Het thema buitenruimte wordt klaar gemaakt voor de toekomst. Hiervoor zijn diverse interne bedrijfsvoering aspecten zoals het projectmatig werken, opdrachtgeverschap, kennis en kwaliteit terug brengen in de eigen organisatie, intensief opgepakt. De gemeenteraad is hierover bijgepraat in februari 2024.

Goed objectbeheer is de voorwaarde voor het behoud van onze openbare ruimte. Alle gegevens van onze openbare ruimte worden geactualiseerd in beheersystemen. Deze systemen helpen ons om op basis van onze data, juiste maatregelpakketten uit te rollen en het meerjaren beheer te sturen en te borgen. Er is gestart met de voorbereiding van de aanbesteding van onze systemen.

Groen
Er is een eerste slag gemaakt in het doorvoeren van een kwaliteitsverbetering voor het groenbeheer zoals in het uitvoeringsprogramma is omschreven. Gestart is met de werkzaamheden binnen de lopende groenbestekken en de werkzaamheden die het eigen gemeentelijke buitenteam uitvoert. Met deze werkzaamheden was het snelste een kwaliteitsslag zichtbaar te maken. Vanwege de gunstige aanbestedingsuitslag uit 2020 voor genoemde groenbestekken, is deze kwaliteitsslag voor een laag prijsniveau gerealiseerd. Op diverse aanvullende onderdelen van de openbare ruimte is de kwaliteitsslag nog niet volledig doorgevoerd. Dit zal in 2024 en verder breder worden opgepakt.

Naast de kwaliteitsslag op gebied van groenbeheer is er aan veel ambities uit het raadsprogramma en bijbehorend uitvoeringsprogramma gewerkt. Veel klimaat adaptieve maatregelen zijn gerealiseerd, er is veel stenige inrichting vervangen door groene inrichting, veel bomen geplant, geïnvesteerd in natuurlijke bestrijding van eikenprocessierups, de biodiversiteit is verhoogd en er is een start gemaakt met het herstel van de groene inrichting als gevolg van jarenlange bezuinigingen. Er zijn onder andere:

• 600.000 bloembollen in combinatie met kruiden geplant op 31 locaties verspreid in de dorpen
• insectenhotels geplaatst bij de grotere “bollen-locaties”
• 12 grote midden-geleiders in de doorgaande wegen zijn ontsteend en groen ingericht met vaste planten en/of kruidenvegetatie. Totaal ongeveer 1200 m2
• op 39 locaties zijn gedurende het voorjaar en zomer bloeiende bloemzuilen en bloemschalen geplaatst
• 5200 m2 plantvakken verdeeld over 75 vakken in de diverse dorpen zijn volledig gerenoveerd en voorzien van nieuwe beplanting en een toekomstbestendige groeiplaats
• ongeveer 900 bomen, waaronder de eerste fase van het herstelplan valwind (474 bomen) en vanuit het bomenvervangingsplan zijn geplant
• 1000 nestkasten voor mezen (natuurlijke vijand eikenprocessierups) zijn opgehangen als natuurlijke bestrijding van deze plaagsoort.
• eerste klimaatplein in Doorn (de Bloemengaard) is gerealiseerd. 1100 m2 beplanting toegevoegd en overtollige verharding verwijderd
• in participatie is een nieuw plan gemaakt voor het 90 jaar oude Rosarium in Driebergen. Oplevering begin 2024
• verspreid door de gemeente zijn gazons gerenoveerd
• gazons zonder functie zijn  extensief beheerd om de biodiversiteit te verhogen
• alle groene beheerbestekken zijn opnieuw aanbesteed. Hierbij is rekening gehouden met de uitkomsten en adviezen uit de 5 jarige monitoring van wegbermen voor biodiversiteit, de verhoogde kwaliteitsniveaus, duurzaamheidsdoelstellingen en de intensivering van de samenwerking met onze sociale partner BIGA
• er is gestart met het opstellen van een natuurwaardenkaart en natuurkansenkaart voor de in gemeente Utrechtse Heuvelrug voorkomende flora en fauna

Spelen
Voor alle speelvoorzieningen zijn er drie veiligheidsinspecties uitgevoerd. Diverse reparaties zijn uitgevoerd, toestellen gereinigd en de samenwerking met diverse stichtingen opgestart. Dit laatste heeft geresulteerd in de overname van het beheer van verschillende initiatief-speelplekken. Hiermee is het behoud van deze speellocaties meer veiliggesteld.

Participatie
Er zijn 73 extra zelfbeheer-contracten met bewoners opgestart in 2023. Tevens is er bij diverse bewonersinitiatieven ondersteund en/of gefaciliteerd met gereedschappen, plantmateriaal, advisering  e.d.

Er is een start gemaakt met het schrijven van een handreiking “hoe om te gaan met zelfbeheer, adoptiegroen en bewonersinitiatieven?” Afronding hiervan zal medio voorjaar 2024 plaatsvinden.

Begraafplaatsen
De beoogde uitbreiding voor natuur begraven in het bosperceel achter de Nieuwe Algemene Begraafplaats in Doorn kan vanwege wet- en regelgeving niet doorgaan. Daarom is aanvullend onderzoek gedaan naar de mogelijkheden binnen de hekken van de huidige begraafplaats. Dit heeft geresulteerd in diverse kleinere mogelijkheden tot uitbreiding. Het gereedmaken van deze locaties is opgestart.

Tevens zijn de laatste achterstanden in de begraafplaatsadministratie weggewerkt. De nieuwe begraafplaatsverordening is vastgesteld en vaste medewerkers zijn aangetrokken om voor de toekomst de administratieve afhandeling te borgen.

Wegen (inclusief bovengrondse infra)
Volgens de reguliere planning is in alle kernen gewerkt aan de weg. Door de natte weersomstandigheden was het onderhoud aan bermen en halfverharding een uitdaging. Binnen de gemeente is het gehele areaal van alle civiele kunstwerken, bebording en belijning geïnventariseerd en geïnspecteerd. Hiermee is het areaal sinds lange tijd goed in beeld.

Alle wegbelijning met achterstallig onderhoud is vernieuwd en voor bebording (verkeers- en straatnaamborden) is gewerkt aan een plan voor onderhoud en sanering.

Er is een pilot gestart met digitale sloten op de kasten waarin zich technische installaties bevinden, zoals bijvoorbeeld de regelkast van een verkeerslicht. Een inspectie is uitgevoerd naar de stroomkasten voor markten en evenementen. Hierbij is inzichtelijk geworden waar we moeten onderhouden en vernieuwen, dit is de basis voor een vervangingsplan.

Riolering en water (inclusief ondergrondse infra)
Volgens de reguliere planning is in alle kernen gewerkt aan de riolering en watergangen. Als vervanging van het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) is gewerkt aan het concept Water- en Klimaatplan. Hierin wordt strategisch de totale opgave van water, riolering en klimaat inclusief een kostendekkingsberekening opgenomen.

Op basis van de actuele beheerdata is een Systeem Stedelijk Water (SSW) voor de dorpen Driebergen, Doorn, Leersum en Amerongen in concept opgesteld. Het SSW Maarn, Maarsbergen en Overberg is eind 2023 opgestart. De resultaten van het meten en monitoren van afvalwater in Maarn en Maarsbergen zijn verwerkt. Dit geeft inzicht in het functioneren van de bestaande watersystemen, risico’s richting toekomstige regenbuien, het berekenen en bepalen van kansrijke verbetermaatregelen en het dient als input voor het Water- en Klimaatplan.

Er is 34 kilometer riolering geïnspecteerd. Hierbij is inzichtelijk geworden waar we moeten onderhouden en vernieuwen, dit is de basis voor een vervangingsplan.

Standaardisering van het stedelijk water woordenboek heeft veel tijd gekost, maar is belangrijk voor sturing van (afval)watersystemen.

Het bestek reinigen en inspecteren vrij-verval riolering is aanbesteed en gegund. De laatste beheercontracten zijn geactualiseerd.

Voor optimaal data gestuurd beheer is een beheerapplicatie aangeschaft. De applicatie biedt de mogelijkheid om in de toekomst installaties effectief risico gestuurd te beheren en meerjarig te plannen.  

Kabels en leidingen
In Amerongen en Leersum is door Glaspoort (KPN) gestart met de aanleg van een glasvezelnetwerk. Stedin en Vitens hebben in Maarn en Driebergen gewerkt aan de sanering van asbestcement-, gas- en waterleidingen.

Afvalinzameling en -verwerking
Vanaf 1 januari 2023 is een nieuwe inzamelaar gestart met het legen van kliko's en afvalcontainers. Mede door de krapte op de arbeidsmarkt lukte het dit bedrijf niet de dienstverlening die we gewend waren op het afgesproken niveau te leveren. Herhaalde gesprekken met de regionale en landelijke directie hebben pas aan het einde van het jaar geleid tot maatregelen die tot structurele verbetering moeten leiden.

In december 2022 heeft de gemeenteraad een besluit op hoofdlijnen genomen over het invoeren van een prijsprikkel op restafval. In 2023 is het gekozen scenario verder uitgewerkt. De prijsprikkel wordt in 2025 ingevoerd.

In het kader van het project Afvalscheiden in de Hoogbouw zijn 32 ondergrondse containers voor PMD (lege verpakkingen van Plastic, Metaal en Drinkpakken) geplaatst. Het project wordt in 2024 afgerond.

Mobiliteit
De vakgroep mobiliteit kampte met openstaande vacatures, die in de loop van het jaar zijn ingevuld.

Verspreid door de gemeente zijn verkeersremmende maatregelen toegepast. Ook zijn wegen duurzaam veilig ingericht, zoals in project wateroverlast Amerongen en in Driebergen-Rijsenburg bij project Dennenhorst. Er zijn maatregelen ter bevordering van de verkeersveiligheid genomen op de volgende wegen:

• Rijsenburgselaan in Driebergen-Rijsenburg
• Haarweg in Maarsbergen
• Rottegatsteeg in Maarsbergen
• Scherpenzeelseweg in Leersum
• Ted Visserweg in Maarn
• Sportlaan in Driebergen-Rijsenburg

Samen met de provincie Utrecht is gewerkt aan onder meer de volgende onderzoeken:

• kruising N225-Lomboklaan-Hoflaan in Leersum in verband met de vernieuwing van de verkeersregelinstallatie
• verkeersveiligheid Donderbergrotonde in Leersum
• kruispunt centrum Doorn

Duurzame mobiliteit
Zie speerpuntentabel van programma 9 Openbaar groen, water en infra.

Groen (3b.2/3b.5/3b.6/3b.7)
Bij de speerpuntentabel van programma 9 Openbaar groen, water en infra zijn de ambities uit het uitvoeringsprogramma verder toegelicht.

Opstellen SSW (3b.3)
Voor de dorpen Driebergen, Doorn, Leersum en Amerongen is in concept een Systeem Stedelijk Water (SSW) opgesteld.

Actualisatie GVVP (3c.1)
Een aanzet is gemaakt om een nieuw mobiliteitsplan te ontwikkelen. Er is een startnotitie voorbereid waarin de omgevingsvisie en het uitvoeringsprogramma zijn verwerkt.

Verkeershandhaving BOA (3c.2)
De boa capaciteit is met 1 fte uitgebreid voor de verkeershandhaving en het parkeergedrag. De controle op de blauwe zones en foutparkeren is geïntensiveerd. Daarnaast wordt de extra capaciteit ingezet voor het handhaven op foutief gestalde fietsen op grond van de APV en bij de stations in Maarn en Driebergen-Zeist.

Veiligheid en leefbaarheid buitengebieden (3c.3)
Voor het project Fietsveiligheid in het buitengebied zijn voorbereidingen getroffen om maatregelen te nemen tussen Leersum en Wijk bij Duurstede. Er zijn verschillende scenario's ontwikkeld voor dit gebied.

Aandacht voor leefbaarheid en veiligheid rondom N-wegen (3c.4)
Met de provincie Utrecht zijn afspraken gemaakt over het instellen van 60 km/u op de meeste provinciale wegen buiten de bebouwde kom. Ook is gewerkt aan het verplaatsen van de komgrens ten westen van Doorn ter hoogte van het Revius Lyceum.

Leefbaarheid en veiligheid in de wijken en dorpen (3c.5)
In relatie tot leefbaarheid en veiligheid zijn er fysieke maatregelen genomen op diverse wegen in de gemeente. Ook is onderzoek gedaan naar oplossingen voor de motorenoverlast in het oude dorp van Amerongen.

Behoud station Maarn en IC-status Driebergen-Zeist (3c.6)
In regionaal verband is aandacht gevraagd voor het behoud van de intercitystatus van station Driebergen-Zeist en het behoud van station Maarn.